انواع دعاوی خانواده چیست؟
وکیل خانواده در تهران :لیست انواع دعاوی خانواده که مطابق با ماده 4 قانون حمایت خانواده، رسیدگی به آن ها در صلاحیت دادگاه خانواده قرار دارد عبارتند از:
- نامزدی و خسارات ناشی از بر هم زدن آن
- نکاح موقت، دائم و اذن در نکاح
- شروط ضمن عقد نکاح
- ازدواج مجدد
- اثبات نسب
- استرداد جهیزیه
- نفقه زوجه و اجرت المثل ایام زوجیت
- تمکین و نشوز
- اثبات واقعه نکاح
- اذن در ازدواج
- الزام به تمکین
- تنفقیذ طلاق
- مهریه در عقد دائم و موقت
- حضانت و نفقه فرزندان بعد از طلاق
- طلاق به درخواست مرد یا زن، رجوع، فسخ نکاح و انفساخ نکاح، بذل مدت و انقضای آن
- رشد، حجر و رفع آن
- ولایت قهری، قیمومت، امور مربوط به امین و ناظر اموال محجورین و وصایت در امور مربوط به آن.
- نفقه اقارب
- امور مربوط به غایب مفقودالاثر
- سرپرستی کودکان بی سرپرست
- اهدای جنین
- تغییر جنسیت
اکنون به بررسی برخی از مهمترین دعاوی خانوادگی خواهیم پرداخت که در دادگاه خانواده مورد رسیدگی قرار می گیرند.
دعوای طلاق و انواع آن
یکی از مهمترین دعاوی خانوادگی که طرح آن رایج است، دعوای طلاق می باشد. به طور کلی، انجام هرگونه طلاق و جدایی در زندگی زناشویی، مستلزم صدور «گواهی عدم امکان سازش» توسط دادگاه خانواده است. دعوای طلاق ممکن است به صورت توافقی یا غیر توافقی مطرح گردد.وکیل خانواده در تهران
طلاق توافقی
طلاق توافقی یک روش برای پایان دادن به روابط ازدواجی بین دو طرف است که به صورت مسالمت‌آمیز و بدون نیاز به رسیدگی دادگاه انجام می‌شود. در این نوع طلاق، هر دو طرف به توافق می‌رسند و شرایط جداشدگی خود را تعیین می‌کنند. این روش معمولا برای حفظ احترام و دوستی بین طرفین انتخاب می‌شود و ممکن است شامل توافقات مالی، حضانت فرزندان، تقسیم دارایی‌ها و سایر موارد مربوط به جداشدگی باشد. از این روش معمولا در صورتی استفاده می‌شود که هر دو طرف توانایی همکاری و توافق را داشته باشند و از انجام مذاکرات مسالمت‌آمیز برای حل مشکلات خود استقبال کنند.
طلاق به درخواست مرد
در مواردی که دعوای طلاق به درخواست یکی از زوجین مطرح می گردد، طلاق اصطلاحاً، غیر توافقی خواهد بود. در واقع طلاق غیر توافقی با درخواست زوج به عنوان خواهان مطرح می گردد. همسری که موافق با وقوع طلاق و جدایی نیست، به عنوان خوانده دعوی تعیین می شود.
با توجه به این که یکی از زوجین در دعوای طلاق غیر توافقی، راضی به وقوع جدایی نیست، معمولاً رسیدگی به دعوای طلاق غیر توافقی بیشتر از رسیدگی به دعوای طلاق توافقی به طول می انجامد. البته زمانی که خواهان دعوای طلاق، زوج باشد باید کلیه حقوق مالی زوجه را نیز پرداخت نماید. یا اگر قادر به پرداخت به صورت یکجا نیست دادخواست اعسار و پرداخت حقوق مالی به صورت اقساط را به دادگاه ارائه نماید.
طلاق به درخواست زن
در حال حاضر، زنان به خاطر علل مختلفی مانند خشونت خانوادگی، اختلافات ناپایداری در روابط و عدم توافق در مسائل مالی، به مراکز قانونی مراجعه کرده و درخواست طلاق می‌دهند. این موضوع نشان از تغییرات اجتماعی و فرهنگی در جوامع مختلف است که زنان به آزادی بیشتری در تصمیم‌گیری‌های زندگی خود دست یافته‌اند. این امر نشان از اهمیت احترام به حقوق زنان و تقویت تساوی جنسیتی در جوامع مدرن دارد.
طلاق غیابی
طلاق غیابی، نوعی از طلاق است که در شرایط خاص و زمانی که یکی از زوجین به هر دلیلی در دسترس نباشد و امکان حضور در جلسات دادگاه را نداشته باشد، به درخواست طرف حاضر در دادگاه انجام می گیرد. این عدم حضور می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله مفقودالاثر شدن، غیبت طولانی، حبس ابد، بیماری روانی و یا عدم تمایل به حاضر شدن در جلسات دادگاه باشد.
در این روش، پس از ارائه درخواست طلاق غیابی و بررسی مدارک توسط دادگاه، جلسه ای برای رسیدگی به موضوع تشکیل می شود و قاضی با بررسی شرایط و دلایل ارائه شده و در صورت احراز شرایط، حکم طلاق غیابی را صادر می‌کند.وکیل خانواده در تهران
طلاق با داشتن حق طلاق
در عقدنامه های رسمی، حق طلاق به طور پیش فرض به مرد تعلق دارد. اما زن می تواند در زمان عقد یا در طول زندگی مشترک، با توافق و رضایت شوهر، حق طلاق را از او دریافت کند. این کار از طریق تنظیم یک وکالت نامه رسمی در دفاتر اسناد رسمی انجام می شود.
تنفیذ طلاق
یکی از انواع دعاوی خانواده، تنفیذ طلاق خارجی است. سابقا حکم طلاق های صادره در خارج از کشور، نیازی به تنفیذ در دادگاهها و مراجع قضایی ایران نداشت و چنانچه زوجین به صورت توافقی یا یکطرفه اقدام به طلاق نموده و مراحل را طی می کردند و پس از صدور حکم طلاق، صیغه شرعی نیز خوانده و انجام می شد و دیگر نیازی به مطرح شدن موضوع در دادگاههای خانواده ایران نبود. اما با توجه به ماده 6 قانون مدنی و تغییرات قوانین در حوزه خانواده، آراء صادره از دادگاههای خارجی، ابتدا باید مورد تایید کنسولگری یا سفارت کشور محل اقامت برسد.
پس از تایید وزارت امورخارجه در ایران و ترجمه رسمی آن، بعد از تایید و تنفیذ طلاق در دادگاه های خانواده ایران، نسبت به ثبت آن در دفترخانه اقدام نمایند. اگر این شرایط رعایت نشود، حکم طلاق صادره از دادگاه های خارجی واجد اثر قانونی نخواهد بود.
اجرت المثل ایام زوجیت
اجرت المثل، یکی از مسائل مهمی است که باید در زمان زندگی مشترک یک زوج مورد توجه قرار گیرد. این موضوع نشان دهنده تعهد و مسئولیت هر دو طرف نسبت به یکدیگر است. اجرت المثل به عنوان یکی از عوامل مهم در حفظ تعادل مالی و تضمین رفاه اقتصادی خانواده، باید با دقت و هماهنگی بین زوجین مدیریت شود. بنابراین، توجه به این موضوع و تعیین نقش هر فرد در پرداخت اجرت المثل، می‌تواند به پایداری و سلامت روابط زناشویی کمک کند.
.
استرداد جهیزیه
یکی دیگر از انواع دعاوی خانوادگی، استرداد جهیزیه است که معمولاً توسط زوجه یا وکیل او اقامه می شود. منظور از جهیزیه در این دعوی، اموالی است که هنگام ازدواج، زن به خانه شوهر می برد. یخچال، لباس‌شویی، ظروف غذاخوری و … همگی ممکن است به عنوان جهیزیه تشخیص داده شوند. معمولاً زمانی که جهیزیه به خانه داماد برده می شود، فهرست یا سیاهه آن اموال تنظیم شده و به امضای داماد و شهود می رسد.
مالکیت جهیزیه متعلق به زوجه می باشد و می تواند آن را بازپس گیرد. آنچنان که گذشت برای طرح دعوای استرداد جهیزیه نیز می بایست دادخواست حقوقی را به دادگاه خانواده محل اقامت زوجین ارائه نمود.وکیل خانواده در تهران
فسخ نکاح
فسخ نکاح یکی از شیوه های انحلال نکاح است. مطابق با قانون مدنی، چنانچه برخی از حالات جسمی و شرایط خاص وجود داشته باشد، ممکن است برای یکی از زوجین حق فسخ نکاح ایجاد شود. در این صورت چنانچه دارنده حق فسخ، این حق را اعمال کند، رابطه زناشویی زوجین پایان می پذیرد. در فسخ نکاح، زن حق مهریه ندارد، مگر اینکه موجب فسخ، عنن باشد که زن در این صورت مستحق نصف مهریه است. برخی از مهمترین مواردی که در قانون مدنی به عنوان عوامل ایجاد حق فسخ نکاح به شمار رفته اند از قرار زیر است:
- مقطوع بودن آلت تناسلی
- عنن
- قرن
- جذام
- برص(لکه های پوستی)
- افضا
- زمین گیری
الزام به تمکین
مطابق با قانون ایران، زوجین باید با یکدیگر حسن معاشرت داشته باشند. یکی از مهمترین تکالیف که در روابط زوجین مطرح است تمکین زن از مرد می باشد و مرد نیز برحسب تکالیف قانونی خود مکلف است نیازهای مادی و هزینه های زندگی را تامین نماید. البته موضوع الزام به تمکین صرفا در مورد زوج نیست ولی در رویه و عمل در مورد زوجه به کار برده می شود. یعنی اطاعت از همسر در زندگی مشترک و تمکین از وی.
البته بعد از طرح دعوای الزام به تمکین ممکن است دادگاه پس از بررسی شرایط حکم به بازگشت زوجه به منزل همسر خود بدهد. اما ضمانت اجرای آن اجبار نیست و اگر زوجه، پس از صدور حکم الزام به تمکین بدون عذر موجه به منزل مشترک بازنگردد، از حق دریافت نفقه دیگر برخوردار نخواهد بود. از طرفی، زوج هم از این حق قانونی برخوردار است که با توجه به حکم مبنی بر عدم تمکین زن، تقاضای صدور حکم مبنی بر تجویز ازدواج مجدد را ازدادگاه خانواده بخواهد.
اثبات نسب
یکی دیگر از انواع دعاوی خانواده، اثبات نسب است. اثبات نسب به معنای اثبات رابطه خویشاوندی میان دو یا چند نفر است. امروزه گواهی پزشکی و آزمایش ژنتیکی به عنوان یکی از مهمترین دلایل و مدارک اثبات کننده رابطه نسبی شناخته می شود. برای مثال، اگر شخصی پس از فوت متوفی به خانواده او اعلام کند که فرزند متوفی است و از او ارث می برد، مورد از موارد طرح دعوای اثبات نسب خواهد بود. برای طرح این دعوی نیز باید دادخواست حقوقی تنظیم شده و به دادگاه خانواده ارسال شود.وکیل خانواده در تهران
اثبات واقعه نکاح
رسیدگی به دعوای اثبات واقعه نکاح نیز در صلاحیت دادگاه خانواده قرار دارد. هنگامی که یکی از زوجین وقوع ازدواج را انکار کند، نوبت به طرح دعوای اثبات واقعه نکاح در دادگاه خانواده می رسد. برای این که رابطه زوجیت میان دو نفر اثبات شود، می توان به قباله رسمی ازدواج، شهادت شهود، وجود فرزندان مشترک و … استناد نمود.
اذن درازدواج
درقانون مدنی و شرع کلیه امور مالی و غیر مالی دختر تاسن بلوغ ( 9 سالگی) با پدر است. پس از سن 9 سالگی تا سن رشد ( یعنی 18 سالگی ) اختیار اداره کلیه امور مالی و اداره اموال دختر کماکان با پدر است . پس از سن 18 سالگی یا اثبات رشد (قبل از رسیدن به 18 سالگی و بعد از بلوغ) دختر نسبت به کلیه امور مالی و غیر مالی خود اختیار دارد و با توجه به قوانین امروزه حتی می تواند بدون نیاز به اجازه پدر، گذرنامه و پاسپورت هم بگیرد. اما یک استثناء وجود دارد و آن هم اجازه ازدواج دختر باکره و اذن در آن است که صرف نظر از سن، منوط به اجازه پدر و جد پدری است. قانون مدنی ایران درمواد 1043 و 1044 به این موضوع تصریح نموده است.
اگر پدر یا جد پدری، بدون عذر موجه با ازدواج دختر مخالفت کنند یا حاضر نشوند، دختر می تواند با مطرح نمودن دلایل خود در دادگاه خانواده و پس از بررسی شرایط توسط دادگاه، حکم ازدواج دریافت کند و با حکم دادگاه همراه زوج مورد نظر و شاهد عقد ازدواج، به دفترخانه مراجعه و اقدام به ثبت ازدواج نماید.وکیل خانواده در تهران
دعوای مطالبه مهریه در عقد دائم و موقت
در بسیاری از جوامع، مسئله مهریه در عقد دائم و موقت یکی از موضوعاتی است که ممکن است به دعوا و اختلاف منجر شود. در برخی موارد، زوجه‌ها ممکن است به دلایل مختلفی مانند عدم پرداخت مهریه یا اختلافات مالی، به دادگاه مراجعه کنند تا این موضوع را حل کنند. این نشان از اهمیت و جدیت این مسئله در زندگی اجتماعی دارد و نیاز به آگاهی و اطلاعات کافی در این زمینه را ابراز می‌کند.
حضانت و نفقه همسر و فرزندان بعد از طلاق
دادگاه خانواده هنگام صدور حکم طلاق باید در مورد برخی از دیگر موضوعات حقوقی مثل حضانت و نفقه همسر و فرزندان بعد از طلاق نیز تصمیم گیری کند. برای تصمیم گیری در خصوص این موضوعات، دادگاه خانواده ممکن است قرار های کارشناسی یا سایر قرارهای مقتضی را صادر کند.وکیل خانواده در تهران
طرفین دعاوی خانواده
رسیدگی دعاوی خانوادگی منوط به تنظیم دادخواست حقوقی و ارسال آن به دادگاه خانواده است. دادخواست فرم چاپی خاصی است که مشخصات مربوط به دعوای حقوقی بر روی آن قید می شود. با تنظیم دادخواست و پرداخت هزینه دادرسی، رسیدگی به موضوع در دادگاه خانواده آغاز می شود.
دادگاه خانواده در حدود دادخواست به موضوع رسیدگی می کند. یعنی تنها در مورد آن دسته از موضوعاتی که در دادخواست مورد مطالبه قرار گرفته است تعیین تکلیف می نماید. هر دعوایی که در دادگاه خانواده اقامه می شود، حداقل دو طرف دارد. طرفین دعاوی خانوادگی عبارتند از:
- خواهان: شخصی است که دعوای حقوقی به درخواست او آغاز می گردد. خواهان، مدعی است که یکی از حقوق او توسط طرف مقابل دعوی مورد تضییع قرار گرفته است. مطابق با قانون آیین دادرسی مدنی چنانچه خواهان از ادامه دعوای حقوقی منصرف شود، رسیدگی به دعوا خاتمه می یابد. به عبارت دیگر خواهان، کسی است که دادخواست به درخواست او شروع شده و هرگاه ایشان از ادامه رسیدگی منصرف شود، می تواند با اعلام رضایت پرونده را مختومه سازد.
- خوانده: شخصی که دعوای حقوقی بر علیه او اقامه می شود خوانده نام دارد. اگر دعوای خواهان برای دادگاه خانواده ثابت شود، خوانده محکوم می شود. برای مثال در دعوای مطالبه مهریه، خواهان، زوجه بوده و خوانده ، شوهر او می باشد که مطابق با قباله رسمی ازدواج مکلف به پرداخت مهریه به ایشان است.وکیل خانواده در تهران
نحوه شکایت و دادخواست
نحوه شکایت و طرح دعوا در انواع دعاوی خانوادگی چگونه است؟ فارغ از این که موضوع دادرسی چه باشد، دادگاه خانواده اصولاً پس از بررسی دادخواست و پیوست های آن وقت رسیدگی تعیین کرده و با حضور طرفین دعوی به موضوع رسیدگی می کند. طرفین می توانند خود در جلسه حضور یابند یا وکیل دادگستری را به عنوان نماینده معرفی نمایند.
پس از تشکیل جلسه دادرسی، در مواردی که میان اعضای خانواده اختلافاتی وجود دارد، قاضی دادگاه در ابتدا سعی می کند تا میان طرفین دعوی صلح و آشتی برقرار سازد. دادگاه خانواده همچنین می تواند طرفین دعوی را برای برطرف شدن اختلافات و حصول سازش به یکی از مراکز مشاوره خانواده زیر نظر قوه قضاییه ارجاع نماید.
پس از تشکیل جلسه دادرسی، قاضی دادگاه پرونده و پیوست های آن را مورد بررسی قرار داده و اظهارات طرفین را استماع می کند. دادگاه خانواده همچنین ممکن است برای روشن شدن ابعاد مختلف پرونده، قرارهای مورد نیاز را صادر نماید. قرار کارشناسی، قرار ارجاع به پزشکی قانونی، قرار معاینه محلی، قرار تحقیق محلی، قرار نظارت قضایی و… برخی از مهمترین قرارهایی هستند که ممکن است توسط دادگاه خانواده برای رسیدگی به دعاوی خانوادگی صادر شود. پس از بررسی موضوع و اعلام ختم دادرسی، رئیس دادگاه با قاضی مشاور مشورت کرده و در خصوص موضوع تعیین تکلیف می نمایند. پس از اعلام ختم دادرسی دادگاه خانواده نهایتاً ظرف مهلت یک هفته دادنامه را صادر و به طرفین ابلاغ می کند.
به طور کلی دادنامه ای که توسط دادگاه خانواده صادر می شود، ممکن است قطعی یا قابل اعتراض باشد. آرای دادگاه خانواده اصولاً ظرف مهلت 20 روز پس از ابلاغ، قابل تجدید نظر در دادگاه تجدید نظر استان می باشند. همچنین در مورد برخی از دعاوی مهم مثل دعوای طلاق، حکم دادگاه خانواده قابلیت فرجام خواهی در دیوان عالی کشور را نیز خواهد داشت .وکیل خانواده در تهران
پرداخت هزینه دادرسی در انواع دعاوی خانواده
رسیدگی به دادخواست در انواع دعاوی خانواده مستلزم پرداخت هزینه دادرسی توسط خواهان است. میزان هزینه دادرسی قابل پرداخت در دعاوی خانوادگی مالی و غیر مالی متفاوت است. در صورتی که خواهان توانایی مالی کافی برای پرداخت هزینه دادرسی را نداشته باشد، می تواند با استناد به ماده 5 قانون حمایت خانواده و طرح درخواست اعسار، موقتاً از پرداخت هزینه دادرسی معاف شود.
برای پذیرفته شدن اعسار خواهان از پرداخت هزینه دادرسی، دادگاه خانواده توانمندی مالی خواهان را مورد بررسی قرار می دهد. چنانچه عدم توانمندی خواهان برای پرداخت هزینه دادرسی ثابت شود، دادگاه خانواده حکم اعسار او را صادر می کند. با صدور حکم اعسار، خواهان از به صورت موقت از پرداخت هزینه دادرسی و سایر هزینه های مربوط معاف می شود.
طرح دادخواست حقوقی در دادگاه خانواده مستلزم اشراف بر قوانین و مقررات متعددی است که از ابعاد پیچیده حقوقی تشکیل یافته اند. گاه انجام یک اشتباه کوچک در زمینه تنظیم دادخواست ممکن است نتایج زیان بار فراوانی را در پی داشته باشد. از همین رو توصیه می شود پیش از طرح هرگونه دعوای حقوقی و خانوادگی، با یک یا چند نفر وکیل دادگستری در این خصوص مشاوره حقوقی داشته باشید.
همانطور که اشاره شد طرح دعاوی خانوادگی و پیگیری آنها در دادگاه خانواده، در بردارنده ابعاد تخصصی و علمی متعددی است. بدون تردید حضور وکیل دادگستری در دعاوی خانوادگی، شانس پیروزی را در این پرونده ها افزایش می یابد. گروه وکلای دادگستری ندای حق با عضویت وکلای متخصص در امور خانوادگی، آماده ارائه انواع خدمات حقوقی،وکالت در دعاوی، نگارش لوایح و … می باشد.وکیل خانواده در تهران
